وحدت و همدلی مسیر ظهور را هموار می کند

خبرگزاری شبستان: از بین بردن کینه ها و فاصله ها کلید طلاییِ رسیدن به همدلی در عصر غیبت است. نباید این گونه تعبیر شود که چون غایت همدلی خاص عصر ظهور است، پس تلاش جهت نیل به این مهم در دوران غیبت، بی فایده است.

به گزارش گروه مهدویت خبرگزاری شبستان، پروسه پیاده سازی باورهای ناب مهدوی(عج) در پرتوی منویات اسلامی گزینه ای است که خروجی آن فرهنگ و اندیشه صحیح اجتماعی بوده و بروز و ظهور آن آرمان هر انسان آزادی خواه و متعهد است. از این رو، چگونگی مواجهه اجتماع با رویکردهای مهدوی(عج) و تعیین خطوط اصلی و محوری این مسئله و نیز تبیین شاخصه های اثربخش دستیابی به فرهنگ و تمدن نوین اسلامی و مهدوی، ما را بر آن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین زهیر دهقانی آرانی، محقق  وپژوهشگر مهدوی و مدیر گروه غرب و مهدویت مرکز تخصصی مهدویت گفت وگویی ترتیب دهیم که قسمت دوم و پایانی آن را در ادامه می خوانید:

نقاط مغفول و معضلات پیش روی رسیدن به جامعه آرمانی مهدوی در چه گزاره هایی تحلیل می شوند؟ رویکردهای مؤثر جهت تفهیم این گزاره ها در باور جامعه، چه اصولی را می طلبد؟ 

با توجه به مسئله عدالت و اینکه این مقوله، نکته بسیار مهم و اساسی در تبیین باور مهدویت درلایه های مختلف جامعه است، باید گفت: با توجه به گذشت قریب چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی، متأسفانه هنوز برخی حرکت در جهت برقراری عدالت و تساوی اجتماعی را وظیفه و رسالت خود نمی دانند. در این میان حتی عناصری که درابتدای نهضت نیز فعال بوده و مصرانه درخواست برقراری عدالت اجتماعی را نیز داشتند، دیده می شوند که متأسفانه اسیر شرایط جاریه شدند و از مطالبات خود دست کشیدند.

در باب جایگاه و موقعیت واژه «عدالت» می بایست تعریف متقن و اصولی آن لحاظ شود. دیدگاه اسلام نسبت به بحث عدالت، یک دید و نگاه توحیدی و حقیقتی است و این باور با سایر دیدگاه ها، اعم از دیدگاه های لیبرالی و سکولاری و …، متفاوت است. مصیبت و معضل قابل بیان در بحث عدالت، گاهی از همین دیدگاه ها منشعب می شود، در پاره ای از زمان ها و در دوران دولت های مختلف، گاهی عدم برداشت صحیح از واژه عدالت، آن هم از منظر توحیدی و الهی، باعث ایجاد اشکال و ناهنجاری در سطح جامعه و باوراقشار آن شده است. مدیران اجرایی و سطوح بالای حکومتی و سپس مدیران سطح میانی، نقطه ثقل این باور در شکل گیری فرهنگ عدالت خواهی و عدالت پروری در سطح جامعه هستند که رویه و عمل آنها، باعث اقبال و پیروی مردم در اجرای عدالت اجتماعی می گردد. متأسفانه باید بیان کرد علیرغم تمامی تأکیدات، در این زمینه شاهد فعالیت و تلاش مؤثر نبوده ایم.

چالش و معضل دیگر در باب پیاده سازی و بسترسازی برای دستیابی به فرهنگ عالی و غایی مهدویت در جامعه، بحث همدلی و همزبانی است. در توقیعات خاصه حضرت حجت(عج) نیز به این بحث، بخصوص در میان مسلمین و شیعیان، بسیار تأکید و توصیه وارد شده است. این نکته و مهم، توجه و اهتمام بیشتر جامعه اسلامی را نسبت به این شاخصه ها می طلبد. کسانی که به دنبال جامعه آرمانی و متعالی مهدوی هستند باید بیش از بیش به بحث همدلی و همزبانی توجه کنند.

همدلی و همراهی و وحدت در هموار کردن جامعه مهدوی چه تاثیری دارد؟

اگر به تاریخ و مستندات صدر اسلام مراجعه شود می بینید در این برهه زمانی و علیرغم اختلاف طبقاتی و نژادی و قبایلی و همچنین نگرش های متفاوت، اما با همدلی میان مسلمین، حرکت و پویش نهضت اسلامی به خوبی جلو رفت و توانست لسان و بیان اسلام را پرنفوذ کند و این فرهنگ را گسترش بخشد. در ابتدای انقلاب اسلامی نیز این رویکرد میان دوستاران انقلاب موج می زد و با وجود اختلافات و نگرش های متفاوت، کارها بنا به همدلی و همراهی به نقاط خوبی رسید که از آن دستاوردها می توان به شکلگیری «جهاد سازندگی» و برطرف کردن و زدودن چهره عقب ماندگی از شهرها و روستاهای کشور اشاره کرد که بازهم متأسفانه باید گفت: بنا به دلایل متعدد و شاید هم تاثیر ترش و شیرین دنیا در کام عده ای، این رویه به فراموشی سپرده شد.

راه حل برطرف کردن عدم هماهنگی و همراهی مردم و جامعه اسلامی در زبان و روان، در بیانات ائمه(ع) و روایات آمده است و همچنین غایت و نهایت آن را در عصر ظهور نوید داده اند. این مسئله نباید این گونه تعبیر شود که چون غایت و نهایت همدلی و همزبانی در عصر ظهوراست، بنابراین، تلاش و کوشش جهت نیل به این مهم، آنهم در دوران غیبت، امری است بی فایده و عبث، بلکه باید با کوشش و مجاهدت، معنی و مفهوم این توصیه را درعصرغیبت نیز، به منصه ظهور و بروز رساند.

از بین بردن کینه ها و فاصله ها کلید طلاییِ رسیدن به همدلی و همزبانی در عصر غیبت است. در تعابیر روایی نسبت به این فاصله ها و عدم هماهنگی ها، واژه «شحنا» بکار رفته است. در روایات وارد شده است: عصر ظهور برابر است با از بین رفتن فاصله ها و کینه ها و امام عصر(عج) با برطرف کردن این قسم از ناهماهنگی ها، همدلی تأثیرگذار و اثربخش را درمیان شیعیان ایجاد خواهند کرد. در تعابیر نظام آرمانی مهدوی آمده است مردم و اقشار جامعه بقدری همراه و همدل می شوند که خوشی ها و ناخوشی های یکدیگر را برای خود می بینند و به شدت روی هم تأثیر می گذارند. در تعبیر عصر ظهور وارد است که حتی دست ها و خرج ها یکی می شود بدون آنکه باعث دلخوری و ناراحتی شود، اما در دوران حاضر متأسفانه شاهدیم که دست ها با هم یکی می شوند، ولی در جهت چپاول و تاراج اموال عمومی و بیت المال، که این عمل، فاصله و کاستی ما را با جامعه آرمانی مهدوی(عج) مشخص و معلوم می کند.

برای حرکت به سمت جامعه ظهور و درک آرمانشهر مهدوی چه مسیری را باید پیمود؟

مسئله بسیار مهم در ارائه فرهنگ و اندیشه و باور مهدوی به ارکان جامعه بعد از این مسائلی که بیان شد، خدامحوری و خداباوری است. این نکته حتماً باید گفته شود که این بحث خداباوری و خدامحوری، به قدری مهم و اساسی است که اگر تمامی گزاره ها عملیاتی شوند و این نکته موردتوجه قرار نگیرد، باید اذعان کرد که هرگز قابلیت دستیابی به تمدن اصیل اسلامی و فرهنگ مهدوی، امکانپذیر نخواهد بود. در تعابیر و برداشت های نادرست عده ای در باب عصر ظهور و شرایط امامت امام عصر(عج)، فقط به بحث عدالت خواهی و عدالت گستری توجه شده است در حالی که این برداشت نادرست است زیرا، این رویکرد باید بعد از خداباوری و توحیدمداری، موردتوجه قرار گیرد. تمامی انبیا(ع) و پیامبران الهی(ص) نیز سرلوحه و اساس کار خود را در ابلاغ مأموریت و وظیفه رسالت خود، طبق فرمایشات و آیات شریفه قرآن، به مسئله و امر خطیر خداباوری و خداخواهی اختصاص داده اند. نتیجه این گزینه اساسی بر سایر رویکردها این است که مقوله توحید و خدامحوری باعث خواهد شد، تمامی کارها و افعال در یک جهت قرار بگیرند و یک هدف و مقصد را دنبال کنند که این امر نیز به نوبه خود از تکثر و اختلاف و تضاد جلوگیری خواهد کرد.

اگر بخواهیم واقعاً درمسیررسیدن به چارچوب و مختصات عصر مهدوی(عج) گام برداریم باید پیش ازهر چیز به بحث خداباوری و خدامحوری توجه و اهتمام داشته باشیم. این رویکرد، سایر اهداف و نیّات مانند: عدالت، رفع تبعیض و گسترش تعاون را درپی خواهد داشت. پررنگ جلوه دادن و تلاش وافر در تحقق این سه گزینه اصلی، قطعاً راه دستیابی به تمدن و فرهنگ عالی و متعالی مهدوی(عج) را ذیل آموزه های اسلامی محقق خواهد کرد.

آیا در مناسبات رویه و نگرش مهدویت و چگونگی پیاده سازی این باور، در فضاهای علمی و دینی تضاد و یا تفاوت هایی وجود دارد؟ در صورت ظهور و بروز تضاد وعدم تفاهم در برداشت ها، رویه صحیح چه مشخصاتی دارد؟

در مسئله مهدویت، نگرش و جایگاه و مسئولیت جامعه اسلامی در باب دست یابی به عصر ظهور و چگونگی مواجهه با معضلات موجود جامعه در عصر غیبت، مورداختلاف و عدم تفاهم میان افراد گوناگون است. هنوز این مورد که، آیا می بایست در جهت تحقق جامعه آرمانی مهدوی گام برداریم یا خیر؟ و یا اینکه مؤلفه های موردنظر در راه اثبات این معنا و مفهوم، چه گزینه هایی هستند و یا حتی در دید کلان تر اینکه، آیا اصولاً در دوران غیبت، جهت رویت عصر ظهور، مسئولیتی شامل حال جامعه خواهد بود یا خیر؟ تفاوت ها و نگرش های متفاوتی وجود دارد. بعضی ها در این مقوله معتقد هستند، همه مسئولیت ها بر عهده خداوند است و افراد جامعه فقط مکلف به انجام وظایف مختص به خود و عبادات و فرائض هستند و مسئولیت دیگری در باب رسیدن به باور مهدوی و عصر ظهور ندارند. پاره ای دیگر بر خلاف نظر گروه ابتدایی معتقد هستند، تمامی وظایف رسیدن به عصر ظهور برعهده جامعه و افراد آن است و فرد فرد جامعه برای رسیدن به عصر امامت امام عصر(عج)، می بایست فعالیت کنند و در این مسیر گام بردارند.

باید گفت: در محیط های علمی دینی، هر دوی این نظریات، قائلین مختص به خود را دارند. به علت این رویه های مختلف، برداشت های گوناگونی نیز درزمینه های متفاوت؛ اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به وجود می آید و در سطح جامعه متبلور می شود. بنابراین، نوع پرداخت و چگونگی اعمال در حوزه های متفاوت علمی و عملی، مشروط است به نوع برداشت آن دیدگاه خاص، از مقوله چگونگی حرکت جامعه در عصر غیبت، به سوی ظهور و بروزعصر نوین مهدوی(عج).

نکته بسیار مهم این است که باید نگرش ها و پویش ها درمقام عمل سنجیده شوند و تنها به شعار و ادعا دراین زمینه اکتفا نکرد. باید عاملانه وارد عرصه شد و دیدگاه ها را سنجید، تا نشانه های صحیح را استخراج و سپس مورد استفاده قرار داد.